Μαρία Ναυπλιώτου - «Αλλαγή σημαίνει μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό σου»

Ησυμπεριφορά προς τους άλλους αποκαλύπτει, αν όχι πάντα, τότε συχνά, το μέτρο του ανθρώπου. Η προσήνεια που εκπέμπει η Μαρία Ναυπλιώτου είναι αποτέλεσμα της ηρεμίας της, η οποία μάλλον προκύπτει από τη συγκρότησή της. Καμία σχέση, δηλαδή, με την κλονισμένη γυναίκα που ενσαρκώνει για δεύτερη συνεχή χρονιά στο έργο του Αμερικανού Σαρ Γουάιτ «Το ακρωτήρι» (πρωτότυπος τίτλος: «The Other Place», 2011).

Στο θέατρο Ιλίσια πάντοτε, με σκηνοθέτη (σταθερά τα τελευταία χρόνια, άλλωστε) τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο και με καινούργιο συμπρωταγωνιστή (τον Νικόλα Παπαγιάννη), η δημοφιλής ηθοποιός διασχίζει ξανά την «γκρίζα ζώνη» μιας οριακής και ανησυχαστικής συνθήκης μεταξύ του να είσαι και να μην είσαι πια ο εαυτός σου.

Η ερμηνεία της (υποδύεται την Τζουλιάνα, μια καταξιωμένη νευρολόγο στα πρώιμα στάδια της άνοιας) συζητήθηκε αρκετά την προηγούμενη σεζόν. Πρόσφατα, το ΒΗΜΑgazino συνάντησε τη Μαρία Ναυπλιώτου μετά την πρόβα, νωρίς το μεσημέρι, και περιπλανήθηκε μαζί της σε διαχρονικές αγωνίες και καίριους προβληματισμούς.

«Ενδιαφέρον αυτό που ρωτάτε. Εχω την αίσθηση ότι ένας βασικός πυρήνας υπάρχει. Αυτά που μας ορίζουν και κάνουν τη ζωή μας ευχάριστη ή δυσάρεστη είναι – πέρα από τα καλά στοιχεία που διαθέτουμε – τα τραύματά μας και οι ελλείψεις μας. Οταν φθάσεις στο σημείο να σε προβληματίζει αυτό που είσαι και ο τρόπος που ζεις, τότε βλέπεις διαφορετικά τις συνθήκες και όσα σου συμβαίνουν, τις δυσκολίες της καθημερινότητας, τις φιλίες, τα προσωπικά, τις συνεργασίες.

Για να τα αντιμετωπίσουμε ή να τα διαχειριστούμε όλα αυτά, είτε αναθερμαίνουμε τη σχέση με τον εαυτό μας είτε – αν δεν την έχουμε ακριβώς, συμβαίνει και αυτό – προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια πιο ουσιαστική σχέση με τον εαυτό μας. Οταν οι καταστάσεις που βιώνουμε μας αναστατώνουν, τότε αρχίζουμε να αλλάζουμε».

«Να βλέπω με περισσότερη διαύγεια και ωριμότητα πού είμαι εγώ και πού είναι οι άλλοι ώστε να γνωρίζω πού ακριβώς βρίσκομαι, με ποιους μπορώ να συμπορευτώ και με ποιους όχι. Δεν γίνεται διαφορετικά, όσο επίπονο κι αν αποδεικνύεται αυτό. Για εμένα, το να αλλάζεις σημαίνει να αποκτάς μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό σου. Αλλάζω σημαίνει αντιλαμβάνομαι τα δικά μου όρια και τα όρια των άλλων. Αλλάζω σημαίνει καταλαβαίνω τι θέλω και τι δεν θέλω. Υπό αυτό ακριβώς το πρίσμα, ναι, οι άνθρωποι αλλάζουμε. Φανερώνοντας, ασφαλώς, μια καλύτερη ή μια χειρότερη εκδοχή του εαυτού μας προς τα έξω».

CREDITS: Φωτογράφος: Κοσμάς Κουμιάνος – Styling: Αριστείδης Ζώης

Η αλλαγή συνδέεται με τους άλλους ανθρώπους, άρα συνδέεται και με τις σχέσεις που αναπτύσσουμε με αυτούς.

«Οι άνθρωποι είναι οι σχέσεις. Και οι σχέσεις είναι θεμελιώδεις. Αλλά θα σας πω κάτι. Οι σχέσεις δεν είναι μόνο για να τις εγκαταλείπουμε. Βεβαίως, υπάρχουν σχέσεις από τις οποίες φεύγουμε και σχέσεις από τις οποίες φεύγουμε δυσκολότερα.

Ομως δεν γίνεται να φεύγουμε πάντα, γιατί υπάρχουν και κάποιες σχέσεις, πολύ λίγες, που αξίζει να τις κρατάμε, να τις κρατάμε και να μη δίνουμε σημασία στα ανώδυνα πράγματα. Εν πάση περιπτώσει, όλοι έχουμε παραξενιές, ενοχλητικές ή εκνευριστικές πλευρές, ποιος δεν έχει; Αν καταφέρουμε να έχουμε στη ζωή μας δυο-τρεις γερές σχέσεις, φιλικές ή προσωπικές, είμαστε ήδη πλούσιοι. Ο σκοπός δεν είναι να φεύγουμε, να αποσυρόμαστε, ο σκοπός είναι να είμαστε ανοιχτοί, να συνδεόμαστε ώστε να μπορούμε να φτιάχνουμε σχέσεις με τους άλλους, όταν αυτοί το αξίζουν».

Να πάμε και λίγο στη σχέση με τους ρόλους, με τα έργα. Τι αλλάζει όταν κάτι πρέπει να το ξαναπαίξεις;

«Ολα αλλάζουν! Οι άνθρωποι δεν μένουμε ίδιοι. Και είμαστε ρευστοί και κυλάμε, τρόπον τινά. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο, πολλώ δε μάλλον όταν έχεις έναν νέο συμπαίκτη δίπλα σου. Απελευθερώνονται τότε και νέες δυναμικές.

CREDITS: Φωτογράφος: Κοσμάς Κουμιάνος – Styling: Αριστείδης Ζώης

Πλην, όμως, δεν ανατρέπεται το οικοδόμημα, δεν αλλάζει κάτι κεντρικό, δεν αλλάζει αυτό που είχαμε διαβάσει, όσα είχαμε πει και συμφωνήσει με τον σκηνοθέτη σε σχέση με το έργο. Ξαναπιάνοντας κάτι, λοιπόν, μπορείς να βρεις περισσότερους τρόπους να συνομιλήσεις με το υλικό και να εμβαθύνεις σε αυτό. Το αποκορύφωμα αυτής της διαδικασίας ήταν το “Master Class”, που πήγε τέσσερις χρονιές. Εκτοτε, δεν σταματώ να αναζητώ βαθύτερα κομμάτια σε κάθε έργο και πιο ουσιαστικές συμπεριφορές επί σκηνής».

Δηλαδή, πρακτικά;

«Στην ερμηνεία σου, να αφαιρείς πράγματα, να αφαιρείς τα πυροτεχνήματα, καταλαβαίνετε; Πώς να το πω, είναι σαν τα βεγγαλικά να φωτίζουν και να σου αποκαλύπτουν μια νύχτα μέσα στην οποία προχωράς. Κάποια στιγμή, από ένα σημείο και μετά, ξέρεις ότι δεν τα έχεις ανάγκη τα βεγγαλικά, οπότε συνεχίζεις να προχωράς προς την ίδια νύχτα, που σου αποκαλύπτεται δίχως πυροτεχνήματα πια».

Ερχομαι τώρα στο «Ακρωτήρι», που είναι ένα ιδιαίτερο έργο, έχει στοιχεία και οικογενειακού δράματος και υπαρξιακού θρίλερ. Πάντως, όλα οργανώνονται γύρω από τη διαφαινόμενη ασθένεια (Αλτσχάιμερ) της ηρωίδας σας, η οποία φαίνεται να χάνει σιγά-σιγά τη συνείδησή της. Ακόμα και η δομή του έργου φλερτάρει με την αποτύπωση της ασθένειας, έτσι δεν είναι;

«Ναι, αν και πιστεύω ότι η ασθένεια είναι μόνο η αφορμή ή, πιο σωστά, το όχημα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να αναδείξει δραματουργικά κάτι άλλο, πάρα πολύ σημαντικό, κάτι που όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως, πιστεύω, μπορούν να το νιώσουν, να το καταλάβουν και να ταυτιστούν μαζί του.

Μιλώ για την απώλεια, η οποία προσλαμβάνει μέσα από το έργο ποικίλες διαστάσεις. Πόσες φορές δεν έχουμε αισθανθεί ότι χάσαμε τον εαυτό μας; Τη μνήμη μας; Οτι δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε; Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί αν κάτι που κάναμε το κάναμε όντως εμείς οι ίδιοι διότι, κατά τα λοιπά, δεν μπορούμε να το παραδεχτούμε; Η απώλεια είναι το επίκεντρο εδώ.

Ακόμα και της παρατήρησης ή του ελέγχου του εαυτού μας. Το έργο μάς ρίχνει σε μια σειρά απανωτών διερωτήσεων, για το πώς γλιστράμε σε εσώτερους λαβυρίνθους, για το πώς διακινδυνεύουμε σχέσεις ουσιαστικές, για το πώς χάνουμε ανθρώπους αλλά και για το πώς βρισκόμαστε ξανά μαζί τους, εν τέλει για την αξία και τη δύναμη που έχει η αγάπη».

CREDITS: Φωτογράφος: Κοσμάς Κουμιάνος – Styling: Αριστείδης Ζώης

Η αγάπη πάλι, πάντα, διαχρονικά…

«Εντάξει, σας βλέπω τώρα, είστε έτοιμος να μου πείτε “αμάν πια με την αγάπη”, αλλά η αγάπη με την έννοια της φροντίδας, ως κάτι τόσο απτό και όμορφο, δεν είναι κάτι ασαφές, ούτε κλισέ. Οταν υπάρχει φροντίδα, δηλαδή αυθεντικό νοιάξιμο, τότε αισθανόμαστε επιτέλους ότι δεν είμαστε μόνοι σε αυτόν τον κόσμο. Σκεφτείτε το, να έχετε μια τέτοια σχέση και, κάποια στιγμή, να φθάσετε στο σημείο, ένα νευραλγικό σημείο, να τη χάσετε. Η στιγμή που το συνειδητοποιούμε αυτό είναι τρομακτική».

Ναι, ο Ιαν στο έργο, ο σύζυγος, είναι η επιτομή της φροντίδας, μιας αγάπης που επιμένει, παρά τις αντιξοότητες. Αναρωτιέμαι, όμως, αν υπάρχει κάτι στο «Ακρωτήρι» που πυροδοτεί κάποιον μεγάλο φόβο σας…

«Αυτό που εμένα με συγκλονίζει στο έργο είναι η λεγόμενη “ανήκεστος βλάβη”, δηλαδή το ανεπανόρθωτο, το μη αναστρέψιμο. Οταν, πάνω σε μια στιγμή παρόρμησης ή έντονης φόρτισης, ξεστομίζεις κάτι ή κάνεις μια πράξη την οποία μετά δεν μπορείς, είναι αδύνατο, να την πάρεις πίσω. Ανοίγει τότε μια ρωγμή στον χρόνο και στον χώρο, σαν να σκίζονται τα πάντα, ακαριαία και απόλυτα, και μετά δεν υπάρχει κάτι, υπάρχει μόνο, θα έλεγα, ένα τέλος εντός ζωής.

Αυτός είναι ένας από τους μεγαλύτερους φόβους μου και, εν προκειμένω, ταυτίζομαι με την Τζουλιάνα. Δεν έχει να κάνει με την ασθένειά της αυτό που περιγράφω, έχει να κάνει με το πώς, μέσα σε μια στιγμή, τα πράγματα μπορούν όντως να γυρίσουν ανάποδα, με το πώς, μέσα σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα, η ζωή μας θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Στο “Ακρωτήρι” δεν κακοποιείται κανείς, ας πούμε. Δεν υπάρχουν άνθρωποι που ηθελημένα κάνουν κάτι κακό.

Και παρά τις καλές τους προθέσεις, τους ξεφεύγουν τα πράγματα, τους ξεφεύγουν επειδή είναι ανέφικτο να είναι όλη την ώρα σε εγρήγορση, και τους ξεφεύγουν σε τέτοιο βαθμό που όλο αυτό αγγίζει κάπως την τραγωδία. Αυτό είναι που εμένα με διαλύει. Προσοχή, λοιπόν, τι λέμε, πώς το λέμε, τι κάνουμε, πώς το κάνουμε».

CREDITS: Φωτογράφος: Κοσμάς Κουμιάνος – Styling: Αριστείδης Ζώης

Πλην, όμως, αυτού του είδους η προσοχή πόσο ειλικρινής είναι;

«Το να είμαστε προσεκτικοί,δεν σημαίνει ότι είμαστε ψεύτες ή υποκριτές, σημαίνει μάλλον ότι είμαστε σε θέση να ζυγιάζουμε τα σημαντικά και τα ασήμαντα. Οι ανθρώπινες σχέσεις, από μια άποψη, είναι μια ιστορία παρερμηνειών. Ετσι δεν είναι; Χρειάζεται ψυχραιμία και υπομονή. Μια σύγκρουση, ακόμα και αθέλητη, μπορεί να μας οδηγήσει όχι μόνο σε λάθος συμπεράσματα για τους άλλους, αλλά και σε καταστροφικές κινήσεις που ίσως έχουν αμείλικτες συνέπειες και για εμάς τους ίδιους».

Σκέφτομαι το υπόστρωμα του έργου, την Τζουλιάνα και την κόρη της. Η σχέση σας με τις άλλες γυναίκες πόσο ειλικρινής είναι;

«Η αλήθεια είναι ότι χωρίς μια καθαρότητα και μια αντικειμενικότητα δεν μπορείς να βάλεις τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις και να προχωρήσεις. Γενικότερα, θα έλεγα ότι οι γυναίκες δυστυχώς υιοθετούν ενίοτε τους τρόπους της πατριαρχίας για να επιβιώσουν και για να αντιπαλέψουν την εκτεταμένη αδικία που ακόμα υφίστανται. Οι νόμοι δεν είναι πανάκεια. Η ουσιαστική ισότητα εκκρεμεί, στην εργασία λόγου χάριν.

Μέσα στη ζωή έμαθα να αγαπώ τις γυναίκες. Εμαθα να πετάω από πάνω μου όλα τα σύνδρομα που μας φόρεσαν. Να είμαι συνεπής στον θυμό μου χωρίς να γίνομαι αναξιοπρεπής. Να είμαι ειλικρινής σε αυτά που επιθυμώ. Να τολμώ να πω “όχι”. Να τολμώ να σηκώσω ανάστημα. Να διαλέγω μόνη μου τις αυθεντίες, αν όντως υπάρχουν, και όχι να μου τις επιβάλλουν. Να επιλέγω, όσο μπορώ, όσο γίνεται. Να επιλέγω μέσα σε έναν κόσμο που μας επιλέγει».

Τι κρατάτε εσείς από το «Ακρωτήρι», αυτή τη νέα περιπέτεια που συνεχίζεται;

«Κάποιες σκέψεις για την απώλεια. Στην ίδια την απώλεια δεν υπάρχει τίποτα. Ή, αν προτιμάτε, υπάρχει μόνο το σκοτάδι, το τέλος, το μηδέν. Για να ξανασηκωθεί ένας άνθρωπος, πρέπει πρώτα να πενθήσει και μετά να βρεθεί σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, απλώνοντας δηλαδή το χέρι του, να βρει ένα άλλο χέρι να κρατηθεί, για να βγει έξω από την απώλεια, εκεί όπου υπάρχει φως. Η απώλεια είναι μια συνθήκη αποχαιρετισμού.

Αλλοτε αποχαιρετάς κάποιον που αγαπάς επειδή τον χάνεις. Αλλοτε αποχαιρετάς τον εαυτό σου επειδή πλέον δεν ξέρεις ποιος είσαι. Διάβαζα ένα επιστημονικό άρθρο για τους ανθρώπους με Αλτσχάιμερ, οι οποίοι κοιτάζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη αλλά δεν αναγνωρίζουν πια το είδωλό τους. Το “Ακρωτήρι” απηχεί μια σκληρή πραγματικότητα για τους ασθενείς και τους οικείους τους. Λειτουργεί όμως και ως μια μεταφορά, ευαίσθητη και χρήσιμη, για εμάς τους υπόλοιπους».

Πηγή: Το Βημα