Χέρμπερτ Μπάκε - Ο ναζιστής που ανήγαγε τη λιμοκτονία σε… «επιστήμη»

Σύμφωνα με την ιστορικό Γκεζίνε Γκέρχαρντ, οι Γερμανοί αξιωματούχοι έβλεπαν το «Σχέδιο Πείνας» -δηλαδή λιμοκτονία- ως λύση στην ευρωπαϊκή επισιτιστική κρίση και ως μέθοδο εκκαθάρισης του «ανεπιθύμητου» σοβιετικού πληθυσμού.

Αφού το προσωπικό του Πανεπιστημίου του Γκέτιγκεν άκουσε το 1926 την παρουσίαση της διδακτορικής διατριβής του Χέρμπερτ Μπάκε, την… απέρριψε δίχως δεύτερη σκέψη. «Ήταν ουσιαστικά ένα μανιφέστο φυλετικού ιμπεριαλισμού», στο οποίο μια ανώτερη τάξη Γερμανών κατακτητών θα αγωνιζόταν για τον έλεγχο των τροφίμων με τον τοπικό, «φυλετικά κατώτερο» πληθυσμό». Το ναζιστικό κόμμα όμως είχε πολύ διαφορετική γνώμη γι’ αυτό το «αριστούργημα», ανοίγοντας τον δρόμο για να εφαρμόσουν «επιστημονική» λιμοκτονία.

Στις 27 Οκτωβρίου 1933, μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, ο Μπάκε διορίστηκε Υφυπουργός στο Υπουργείο Τροφίμων και Γεωργίας. Τον ίδιο μήνα εντάχθηκε και στα SS.

Έγινε μέλος του Πρωσικού Κρατικού Συμβουλίου και τον Οκτώβριο του 1936 διορίστηκε εκπρόσωπος της γεωργίας στο Τετραετές Πλάνο του Χέρμαν Γκέρινγκ.

Στις 9 Νοεμβρίου 1942, προήχθη σε SS-Obergruppenführer, βαθμός αντίστοιχος με αντιστράτηγο. Στις 6 Απριλίου 1944, ο Χίτλερ τον διόρισε διάδοχο του Νταρρέ, αναθέτοντάς του επίσημα το Υπουργείο Τροφίμων και Γεωργίας.

Ο Μάιος του 1941, την περίοδο που ναζιστική Γερμανία θα έβαζε ταφόπλακα στην αντίσταση του Ελληνικού Στρατού, θα ήταν ιστορικής σημασίας για τον Μπάκε. Τότε τέθηκε επίσημα σε εφαρμογή το «Σχέδιο Πείνας», του οποίου ήταν αρχιτέκτονας.

Στη περίφημη σύσκεψη της 2ας Μαίου, συμμετείχαν μόνιμοι γραμματείς υπεύθυνοι για τη διαχείριση των λογιστικών αναγκών της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση, καθώς κι άλλοι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του ναζιστικού κόμματος, κρατικών υπηρεσιών και στρατιωτικοί,

Τα πρακτικά της σύσκεψης αντικατοπτρίζουν έναν συνειδητό σχεδιασμό της κατοχής της ΕΣΣΔ, με εκτιμήσεις που θεωρούσαν αναπόφευκτη -και επιθυμή- την κατάληξη σε θάνατο μεγάλων τμημάτων του τοπικού πληθυσμού.

Ειδικότερα, η αδυναμία των σοβιετικών σιδηροδρόμων, οι ανεπαρκείς οδοί μεταφοράς και η έλλειψη καυσίμων σήμαιναν ότι ο γερμανικός στρατός θα έπρεπε να συντηρείται από τα προϊόντα των κατακτημένων περιοχών στη Δυτική Σοβιετική Ένωση.

Οι αποφάσεις

Στα συμπεράσματά τους οι Γερμανοί αξιωματούχοι ανέφεραν τα εξής:

• Ο πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί μόνο αν ολόκληρη η Wehrmacht τρέφεται από τη Ρωσία στο τρίτο έτος πολέμου.
• Αν αφαιρέσουμε ό,τι χρειαζόμαστε από τη χώρα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν από ασιτία.

Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 23 Μαΐου 1941, η γεωργική διεύθυνση του Οικονομικού Προσωπικού Ανατολής υπό τον Χανς-Ιωακίμ Ρίκε, βοηθού το Μπάκε,  εξέδωσε οικονομικές πολιτικές υποδείξεις για την επικείμενη εισβολή. Σημειώθηκαν μεταξύ άλλων:

«Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε αυτή τη χώρα θα γίνουν περιττοί και είτε θα πεθάνουν είτε θα πρέπει να μεταναστεύσουν στη Σιβηρία. Οι προσπάθειες διάσωσης του πληθυσμού μέσω της εξεύρεσης πλεονασμάτων από τη “μαύρη ζώνη γης” […] εμποδίζουν τη δυνατότητα της Γερμανίας να αντέξει έως το τέλος του πολέμου».

30 εκατομμύρια «περιττοί» Ρώσοι

Η αντίληψη ότι η Ουκρανία διέθετε σιτηρικά πλεονάσματα ήταν κεντρική στη στρατηγική μιας «αυτάρκους» Γερμανίας. Ο ίδιος ο Χίτλερ είχε δηλώσει τον Αύγουστο του 1939 ότι η Γερμανία χρειάζεται την Ουκρανία, ώστε κανείς να μην μπορεί να την λιμοκτονήσει ξανά όπως στον προηγούμενο πόλεμο.

Ωστόσο, η Ουκρανία δεν παρήγαγε αρκετό σιτάρι για εξαγωγή ώστε να λύσει τα γερμανικά προβλήματα. Η εκμετάλλευση των πλεονασμάτων αυτών προϋπέθετε:

• την εξολόθρευση του πληθυσμού που θεωρούνταν πλεονάζων (π.χ. τους Εβραίους και τους κατοίκους μεγάλων ουκρανικών πόλεων όπως το Κίεβο, όπου δεν δινόταν καν προμήθεια τροφίμων),
• δραστική μείωση των μερίδων για τους Ουκρανούς στις υπόλοιπες πόλεις,
• περιορισμό των τροφίμων που καταναλώνονται από τον αγροτικό πληθυσμό,
• τη διαμόρφωση μιας «βόρειας ζώνης ελλείμματος» και μιας «νότιας ζώνης πλεονάσματος» στο σοβιετικό έδαφος: στη νότια ζώνη, όπου βρίσκεται η Ουκρανία, θα παραχθούν πλεονάσματα που θα αποσταλούν στο Ράιχ, ενώ στη βόρεια πόλεις και βιομηχανικά κέντρα θα λιμοκτονούσαν.

Ο Μπάκε ανέφερε την ύπαρξη πληθυσμού 20 έως 30 εκατ. στη Ρωσία που χαρακτήρισε «πλεονάζοντα».

Αν αυτός ο πληθυσμός στερούνταν την τροφή του, η παραγόμενη αυτή τροφή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τον εισβολέα γερμανικό στρατό και τον πληθυσμό της Γερμανίας.

Επιστήμη…

Εκτιμάται ότι οι θάνατοι που σχετίζονται με το Σχέδιο Πείνας περιλαμβάνουν: Περίπου 4,2 εκατομμύρια άμαχοι στην κατεχόμενη ΕΣΣΔ και σε περίπου 3,3 εκατομμύρια νεκρούς σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου.

Ο σχεδιασμένος λιμός θεωρήθηκε απαραίτητος για να στευθεί με επιτυχία η γερμανική εισβολή.

Φαίνεται όμως ότι το σχέδιο δεν ήταν και τόσο… «επιστημονικό» καθώς κρίθηκε ότι ξεπερνούσε τις δυνατότητες της γερμανικής στρατιωτικής μηχανής να το υλοποιήσει. Ενώ όμως το Πανεπιστήμιο του Γκέτιγκεν τη δεκαετία του 1920 έκανε το επιστημονικό του καθήκον, απορρίπτοντας το έκτρωμα του Μπάκε, 100 χρόνια μετά, η λιμοκτονία ως όπλο φαίνεται να αξιοποιείται ξανά με διαφορετικό τρόπο από δημοκρατικά κράτη, όπως το… Ισραήλ. 

Με πληροφορίες από Wikipedia