Αντρέι Ταρκόφσκι - «Ο άνθρωπος είναι απασχολημένος να προσκυνά είδωλα»

Ο Ταρκόφσκι ήταν ο σκηνοθέτης που μιλούσε με τις εικόνες. «Είμαι χαμένος. Δεν μπορώ να ζήσω στη Ρωσία, αλλά ούτε μακριά από αυτήν», έγραφε το 1983 στο ημερολόγιό του.

Σπούδασε μουσική, ζωγραφική, γλυπτική και αραβικά, ενώ για ένα διάστημα εργάστηκε ως γεωλόγος στη Σιβηρία. Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα στις 29 Δεκεμβρίου του 1986. 

Ο Αντρέι Ταρκόσφκι (1932 - 1986) ήταν ίσως ο καλύτερος σοβιετικός σκηνοθέτης την περίοδο μετά τον πόλεμο. Η επιρροή του ωστόσο ξεπέρασε τα όρια της σοβιετικής Ένωσης και σταθερά κατατάσσεται ανάμεσα στους καλύτερους όλων των εποχών. Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν είχε γράψει για αυτόν ότι "ο Ταρκόφσκι κατάφερε να εφεύρει μία νέα κινηματογραφική γλώσσα, καθώς αποτυπώνει τη ζωή ως αντανάκλαση, τη ζωή σαν ένα όνειρο. Ο Ακίρα Κουροσάβα είχε πει: "αγαπάω όλες τις ταινίες του Ταρκόφσκι. Αγαπάω την προσωπικότητα του και όλα τα έργα του. Κάθε σκηνή είναι μία θαυμάσια εικόνα από μόνη της".

Ο Ταρκόφσκι είχε μεγάλο ταλέντο στη φωτογραφία, αφού η ποιητική ματιά του έδινε στις εικόνες μία μοναδική, απόκοσμη και συχνά μεταφυσική ατμόσφαιρα. Στο βιβλίο του Σμιλεύοντας τον χρόνο ξεδιπλώνονται πολλές άγνωστες πλευρές της προσωπικότητας του.

Ωστόσο ο Ταρκόφσκι, μεταφυσικός στοχαστής και άνθρωπος της εποχής του, δε μας μιλά μόνο για τον κινηματογράφο, την τέχνη στην οποία αφιερώθηκε· αναφέρεται με θέρμη εφήβου στις συνθήκες της δουλειάς του, στα υλικά της τέχνης του, στην τέχνη γενικότερα και στα σημερινά κοινωνικά αδιέξοδα. Ο χρόνος, βασικό υλικό μιας τέχνης που "αναζητά ακόμα τη γλώσσα της", δεν αποτυπώνεται μόνο στα είκοσι τέσσερα καρέ της κινηματογραφικής ταινίας παρά και στο χαρτί όπου καταφεύγει ο δημιουργός: με τις απόψεις που αναπτύσσονται, βελτιώνονται, αλλάζουν, και ίσως απορρίπτονται -άλλωστε, "το βιβλίο αυτό γραφόταν πολλά χρόνια". [...]

(απόσπασμα από το σημείωμα του μεταφραστή)

Το βιβλίο περιέχει εισαγωγή του Αντρέι Ταρκόφσκι και τα κεφάλαια: "Το ξεκίνημα", "Τέχνη, δίψα για το ιδεώδες", "Αποτυπωμένος χρόνος", "Ο προορισμός του κινηματογράφου", "Η κινηματογραφική εικόνα", "Ο δημιουργός ζητά κοινό", "Η ευθύνη του καλλιτέχνη", "Μετά τη "Νοσταλγία"", "Επίλογος".

"Ο άνθρωπος είναι απασχολημένος να κυνηγά φαντάσματα και να προσκυνά είδωλα. Στο τέλος όλα καταλήγουν σ’ ένα, και μάλιστα απλό στοιχείο, το μόνο στο οποίο μπορεί να υπολογίζει στη ζωή του: την ικανότητα να αγαπάει. Το στοιχείο αυτό μπορεί να αναπτυχθεί μες στη ψυχή και να γίνει ο υπέρτατος παράγοντας που καθορίζει το νόημα της ζωής ενός ανθρώπου.

Έργο μου είναι να κάνω το θεατή που βλέπει τις ταινίες μου να συνειδητοποιήσει την ανάγκη του να αγαπάει και να τον αγαπούν, να καταλάβει ότι τον καλεί η ομορφιά κοντά της".

"Σμιλεύοντας τον χρόνο" του Αντρέι Ταρκόφσκι