Τζον Λε Καρέ - Τα άγνωστα μυστικά, ο Γιασέρ Αραφάτ και οι «μοχθηρές» φαρμακοβιομηχανίες – Το αρχείο του στο φως

Σχεδόν πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του Τζον Λε Καρέ μια νέα έκθεση του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έρχεται να αποκαλύψει τις βαθύτερες τεχνικές, τα κίνητρα και τις πραγματικές εμπειρίες που διαμόρφωσαν τον κόσμο των κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων του

Ο κόσμος της κατασκοπείας στη μυθοπλασία δεν θα ήταν τόσο απίστευτα γοητευτικά ρεαλιστικός και ανθρώπινος αν δεν υπήρχε ο Τζον Λε Καρέ, ο μαέστρος του είδους που γνώριζε πολλά για την προδοσία και την αφοσίωση. Πώς όμως μπόρεσε να ξέρει τόσα πολλά;

Αυτό απαντάει η νέα έκθεση με τίτλο Tradecraft στις βιβλιοθήκες Bodleian του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που είναι και ένα αναπάντεχο εισιτήριο για την κατανόηση του ίδιου του δημιουργού και του σύμπαντος που ύφανε γύρω μας.

«Δεν είμαι κατάσκοπος που γράφει μυθιστορήματα, είμαι συγγραφέας που εργάστηκε για λίγο στον μυστικό κόσμο» γράφει το απόφθεγμα δίπλα από ένα πορτρέτο του Ντέιβιντ Κόρνγουελ (το πραγματικό όνομα του Λε Καρέ) στην είσοδο της έκθεσης, με το βλέμμα του να είναι διεισδυτικό και έντονο στον τυχερό επισκέπτη σημειώνει ο The Guardian.

Δεν είναι τυχαίο ότι το μυθιστόρημα Ένας Τέλειος Κατάσκοπος (A Perfect Spy), το οποίο ο ίδιος θεωρούσε το πιο αυτοβιογραφικό του, έχει κεντρικό χαρακτήρα τον Μάγκνους Πιμ, που είναι εμμονικά συνδεδεμένος με τον αμφιλεγόμενο πατέρα του.

Η προδοσία και η κατασκοπεία αποτελούν τα κυρίαρχα θέματα των μυθιστορημάτων του Ψυχρού Πολέμου με ήρωα τον Τζορτζ Σμάιλι, θέματα που ο Κόρνγουελ πρώτα έζησε και μετά τα μετέφερε στη μυθοπλασία.

Μετά τη θητεία του στο Σώμα Πληροφοριών του Στρατού, ο Τζον Λε Καρέ γράφτηκε στο Κολέγιο Lincoln της Οξφόρδης με την έκθεση να αποκαλύπτει σκίτσα που έφτιαξε για μια φοιτητική έκδοση, αλλά και άρθρα που έγραψε για το περιοδικό Oxford Left.

Μάλιστα, ο Cornwell αργότερα εξομολογήθηκε ότι μερικοί από τους συμφοιτητές του που έγραφαν σε αυτό το περιοδικό ήταν εκείνοι για τους οποίους διαβίβασε πληροφορίες στην MI5, μία από τις πρώτες του αποστολές για την υπηρεσία, κάτι για το οποίο αργότερα εξέφρασε τη λύπη του.

Μία χειρόγραφη του σημείωση μαρτυρά την αρχική του αμηχανία για τις εικασίες σχετικά με τη δράση του: «Γιατί θέλουν οι άνθρωποι να έχω απόψεις για την κατασκοπεία; Αν έγραφα για την αγάπη, ή τους καουμπόηδες, ακόμα και το σεξ, ο κόσμος θα θεωρούσε ότι ήταν απλώς το ενδιαφέρον μου και γι’ αυτό έπλαθα ιστορίες».

Ο χαρακτήρας του Τζορτζ Σμάιλι, τον οποίο υποδύθηκε ο Άλεκ Γκίνες στη θρυλική τηλεοπτική σειρά του BBC, Και ο Κλήρος Έπεσε στον Σμάιλι (Tinker Tailor Soldier Spy), ήταν μεν σύνθετος, αλλά η αλληλογραφία μεταξύ του ηθοποιού και του μυθιστοριογράφου που παρουσιάζεται στην έκθεση, αποκαλύπτει την τεράστια επιρροή που άσκησε στον Λε Καρέ ο πρύτανης και συνάδελφός του στην Οξφόρδη, ο Βίβιαν Γκριν.

«Ο Τζορτζ Σμάιλι έπρεπε να έχει όλες τις ιδιότητες που μου έλειπαν: την υπομονή του Βίβιαν, τη διορατικότητά του, τη διακριτικότητά του, τη μνήμη του. Και αυτή την ιδιαίτερη μοναξιά που προέρχεται από το να γνωρίζεις και να βλέπεις πολλά πράγματα για τα οποία δεν μπορείς να κάνεις πολλά» είχε πει ο Λε Καρέ .

Μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Λε Καρέ στράφηκε σε σύγχρονα ζητήματα που τον απασχολούσαν γράφοντας μετά από εκτενή έρευνα, παρόμοια με αυτή ενός δημοσιογράφου.

Η έκθεση καταδεικνύει την έκταση της έρευνας του, η οποία περιλάμβανε πρώην συναδέλφους του στην MI6 και εκτεταμένα ταξίδια. Για τη Νυχτερινή Βάρδια (The Night Manager) συμβουλεύτηκε ειδικούς στο εμπόριο όπλων, ενώ για τον Επίμονο Κηπουρό (The Constant Gardener) ερεύνησε εξονυχιστικά τη φαρμακευτική βιομηχανία – έναν κλάδο τον οποίο κατηγόρησε για «εμμονική μυστικότητα σε όλα τα επίπεδα».

Η κυνική του παρατήρηση ήταν: «’Pharma Speak’… Να είστε ευγνώμονες για τις λαμπρές επιτυχίες μας, να πληρώνετε ό,τι σας λέμε και να σωπαίνετε».

Για τα έργα του Το Τραγούδι της Ιεραποστολής (The Mission Song) και Ένας Προδότης στα Μέτρα Μας (Our Kind of Traitor) ο Λε Καρέ διασταύρωσε πληροφορίες και επαλήθευσε λεπτομέρειες με ακρίβεια ως ερευνητικός ρεπόρτερ, ακόμη και επικοινωνώντας με τον διευθυντή του Hotel Bellevue Palace στη Βέρνη της Ελβετίας για να επιβεβαιώσει ότι μπορούσε να αναφέρει το όνομα του ξενοδοχείου σε μία πλοκή σχετική με το ξέπλυμα χρήματος και τη μαφία.

Ενώ κατά τη συγγραφή του Η Μικρή Τυμπανίστρια (The Little Drummer Girl), η πλοκή του οποίου μοιάζει ακραία επίκαιρη, συναντήθηκε με τον πρώην Παλαιστίνιο ηγέτη, Γιασέρ Αραφάτ. Αν και ορισμένοι πρώην υπουργοί και αρχηγοί κατασκόπων εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για τον κυνικό τόνο των μυθιστορημάτων του, άλλοι χαιρέτισαν τον δημόσιο διάλογο που προκάλεσε.

Ο ίδιος, πριν από χρόνια, είχε αναφέρει ότι η MI5 τον είχε καλέσει για να δώσει διάλεξη στους αξιωματικούς της, αν και του διεμήνυσαν ότι μάλλον δεν θα γινόταν δεκτός αν υπέβαλλε ξανά αίτηση ένταξης στην υπηρεσία.

Η έκθεση φέρνει το προσωπικό αρχείο του διάσημου Βρετανού συγγραφέα, Τζον Λε Καρέ έρχεται για πρώτη φορά στο φως, αποκαλύπτοντας τη μεθοδολογία, τη σχολαστικότητα του και την προσοχή στη λεπτομέρεια.

Η έκθεση στη Βιβλιοθήκη Bodleian του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ακολουθεί και την επιθυμία του του μετρ των κατασκοπικών μυθιστορημάτων να παραδοθεί το προσωπικό του αρχείο στην alma mater του, το πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησε.

Μετά τον θάνατό του το 2020, σε ηλικία 89 ετών, έγινε επίσημη δωρεά του αρχείου στο Βρετανικό κράτος μέσω του συστήματος «acceptance-in-lieu scheme», αποτρέποντας έτσι την πιθανή μεταφορά του στο εξωτερικό.

«Η Οξφόρδη ήταν η πνευματική πατρίδα του Σμάιλι, όπως είναι και η δική μου» είχε πει για τον σπουδαιότερο μυθιστορηματικό του χαρακτήρα, τον αφοσιωμένο, κατ′ εξοχήν Άγγλο κατάσκοπο, Τζορτζ Σμάιλι.

Ο Λε Καρέ που εργάστηκε ως διπλωμάτης και μυστικός πράκτορας για την MI5 και την MI6 πριν το όνομά του αποκαλυφθεί στους Ρώσους από τον προδότη Kιμ Φίλμπι -ο οποίος και ήταν η έμπευση για τον χαφιέ που διείσδυσε στις υψηλότερες βαθμίδες της Μυστικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στο βιβλίο Tinker Tailor Soldier Spy- ήταν ένας συγγραφέας που δούλεψε ως κατάσκοπος, ποτέ το αντίθετο.

Αυτό επιβεβαιώνεται από τα εκθέματα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά, ανάμεσα τους  άφθονες σημειώσεις του για τους χαρακτήρες του, καθώς και σκίτσα με τα οποία, προσπαθούσε να τα απεικονίσει στα λευκά περιθώψρια των δαχτυλογραφημένων από τη σύζυγο του, σελίδων του.

«Επιδέξιος συγγραφέας και κοινωνικός σχολιαστής» για τους επιμελητές της έκθεσης, ο Λε Καρέ ήταν ένας σπάνιος δημιουργός.

«Συμπεριφερόταν ως ακαδημαϊκός. Πήγαινε στα μέρη για τα οποία θα έγραφε και έκανε επιτόπια έρευνα όπως ένας ανθρωπολόγος ή ένας κοινωνιολόγος. Θα διάβαζε εκτενώς, θα έπαιρνε συνεντεύξεις από ανθρώπους στο πεδίο, θα κρατούσε σημειώσεις και στη συνέχεια θα τα έγραφε ως μυθοπλασία. Το έκανε αυτό για όλα τα μυθιστορήματα, γεγονός που τον τιμά ιδιαίτερα» είπε ο  Βαρέσε, καθηγητής Εγκληματολογίας της Οξφόρδης, μετά από τη μελέτη του στο πλούσιο αρχείο του μαέστρου της ίντριγκας και της ανθρώπινης υπόστασης ανάμεσα σε συμπληγάδες που τσακίζουν.

Η έκθεση John le Carré: Tradecraft εγκαινιάστηκε την 1η Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως τις 6 Απριλίου 2026

Πηγή: in