Γιατί ανεβαίνει ο πυρετός του χρυσού

Γεωπολιτική αστάθεια, ανακατανομές ισχύος, ανισορροπίες, πληθωριστικές πιέσεις επιτείνουν τη στροφή στο πολύτιμο μέταλλο που σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τα 5.000 δολάρια ανά ουγκιά εντός του 2026

Πυρετός αγοράς χρυσού επικρατεί διεθνώς τις τελευταίες εβδομάδες. Κεντρικές τράπεζες, πιστωτικά ιδρύματα και ιδιώτες επιδεικνύουν μια σπάνια στροφή στο πολύτιμο μέταλλο. Από την αρχή του χρόνου η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά 50%.

Ηδη ξεπέρασε τα 4.000 δολάρια ανά ουγκιά και οι τάσεις διατηρούνται έντονα ανοδικές, με τις μεγάλες διεθνείς τράπεζες να προβλέπουν ότι θα ξεπεράσει τα 4.200 δολάρια μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Χαρακτηριστική των επικρατουσών ανοδικών τάσεων είναι η πρόγνωση της Goldman Sachs, που εκτιμά ότι ο χρυσός θα προσεγγίσει εντός του 2026 τα 5.000 δολάρια ανά ουγκιά, ίσως και να τα ξεπεράσει. Η εκτίναξη των τιμών του πολύτιμου μετάλλου έδωσε περαιτέρω ώθηση στην τιμή πώλησης της χρυσής λίρας, η οποία σκαρφάλωσε στα 922,46 ευρώ, σύμφωνα με το τελευταίο δελτίο τιμών χρυσού και χρυσών νομισμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος.

Περιττό να σημειωθεί ότι πριν από δύο χρόνια η τιμή του χρυσού είχε φθάσει στα 1.700 δολάρια και πλέον έχει υπερδιπλασιαστεί. Το φαινόμενο δεν είναι συχνό και για πολλούς συναντάται σε μεταβατικές περιόδους, σε χρόνους υψηλών αβεβαιοτήτων, μεγάλων αναστατώσεων και ανατροπών.

Οι εκρήξεις

Οι ιστορικοί έχουν καταγράψει τέτοιες εκρήξεις στις τιμές του χρυσού στο μεταίχμιο αυτοκρατορικών καταρρεύσεων και σε εποχές υποχώρησης ηγεμονικών δυνάμεων στον πλανήτη. Αναφέρονται συγκεκριμένα στα χρόνια κατάρρευσης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στη διάρκεια του 3ου μ.Χ. αιώνα και αργότερα στα τέλη του 16ου αιώνα όταν άρχισε να παρακμάζει η αποικιοκρατική ισπανική αυτοκρατορία, πλούσια και ηγέτιδα δύναμη του πρώιμου σύγχρονου κόσμου. Επί πολλές δεκαετίες η τιμή του χρυσού κινούνταν στη ζώνη των 20 δολαρίων.

Στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η τιμή του χρυσού κινήθηκε προς τα 50 δολάρια η ουγκιά για να επανέλθει και να σταθεροποιηθεί στη διάρκεια των μεταπολεμικών χρόνων στην περιοχή των 35 δολαρίων.

Το πρώτο μεγάλο μπαμ στην τιμή του χρυσού στον σύγχρονο κόσμο κατεγράφη με τη μεγάλη νομισματική αλλαγή του 1971, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής διέκοψαν τη μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει και να εγκαταλειφθεί ο μηχανισμός των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς, ο οποίος στηριζόταν στο χρυσό πρότυπο, ή καλύτερα στον κανόνα του χρυσού, που ήθελε τα εθνικά νομίσματα να αντικρίζονται σε συγκεκριμένου ύψους αποθέματα του πολύτιμου μετάλλου.

Οι εντάσεις

Εκείνη η αιφνίδια νομισματική μεταβολή εκτόξευσε την τιμή του στα 45 δολάρια, αλλά την επόμενη χρονιά είχε πετάξει στα 64 δολάρια. Με την εκδήλωση της πετρελαϊκής κρίσης του 1973 και την εκτόξευση του πληθωρισμού διεθνώς έπιασε τα 106 δολάρια και το 1974, με τον πληθωρισμό να επιμένει, έφθασε τα 183 δολάρια.

Υποχώρησε για λίγα χρόνια στη ζώνη των 150 δολαρίων, αλλά το 1979 με την εκδήλωση της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης και υπό την επίδραση γεωπολιτικών εντάσεων, όπως η ρωσική εισβολή στο Αφγανιστάν και η ομηρεία Αμερικανών στην Τεχεράνη μετά την επικράτηση της ισλαμικής επανάστασης, εκτοξεύθηκε και πάλι στα ύψη για να φθάσει τα 850 δολάρια η ουγγιά τον Ιανουάριο του 1980. Δηλαδή σε διάστημα σχεδόν δέκα ετών στον καιρό του υπερπληθωρισμού και των μεγάλων πολεμικών συγκρούσεων η τιμή του πολλαπλασιάστηκε.

Η παγκοσμιοποίηση

Ακολούθησαν διάφορες φάσεις. Με τον έλεγχο των πληθωριστικών πιέσεων και την άνθηση της παγκοσμιοποίησης η τιμή του χρυσού υποχώρησε το 2000 στη ζώνη των 270 δολαρίων, για να εκτιναχθεί και πάλι στα 700 δολάρια το 2007 με την έναρξη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης να φθάσει τα 1.100 δολάρια το 2010 και έναν χρόνο μετά, το 2011, να κινείται στη ζώνη των 1.900 δολαρίων. Στη συνέχεια το 2020 ήλθε η πανδημία του κορωνοϊού να υπονομεύσει τα δημόσια οικονομικά των περισσότερων χωρών και να ακολουθήσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που πυροδότησε πληθωριστικά κύματα παντού και πλημμύρισε τον πλανήτη με γεωπολιτικές ανασφάλειες.

Εκτοτε ο χρυσός σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Η επανεκλογή Τραμπ ωστόσο θεωρείται καθοριστική για την τελευταία απογείωση των τιμών του χρυσού. Ο νέος αμερικανός πρόεδρος με τις αλλοπρόσαλλες πολιτικές του, ιδιαιτέρως με τη γενικευμένη επιβολή δασμών και τη βίαιη μεταβολή των όρων του διεθνούς εμπορίου, επέτεινε την ατμόσφαιρα ανασφάλειας στον πλανήτη, ενίσχυσε τις πληθωριστικές πιέσεις και, το σημαντικότερο, πλήγωσε τις αμερικανικές χάρτινες αξίες, του δολαρίου συμπεριλαμβανομένου.

Από την αρχή του 2025 τα αμερικανικά ομόλογα πιέζονται, το δολάριο υποτιμάται και τα κεφάλαια μεταναστεύουν στην Ευρώπη και αλλού, το αμερικανικό χρέος βαίνει αυξανόμενο, η κυβέρνηση έχει παραλύσει και ο νέος πρόεδρος πιέζει αφόρητα την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια αγνοώντας τις πληθωριστικές πιέσεις των δασμών. Γενική είναι η εντύπωση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εξαντλούν τα αποθέματα εμπιστοσύνης και βαθμιαία δίνουν σημάδια απώλειας της ηγεμονικής τους θέσης.

Ασιατικός αιώνας

Την ίδια στιγμή η Ιαπωνία ψάχνει να βρει δρόμο να βαδίσει, η νεοεκλεγείσα ηγέτις ετοιμάζει μέτρα τόνωσης της οικονομίας σε καιρό πληθωριστικών πιέσεων και η Γαλλία, που απειλείται από ένα χρέος 3,3 τρισ. ευρώ, έχασε τον νεοδιορισθέντα πρωθυπουργό της και είναι εμφανώς πολιτικά ασταθής.

Αντιστοίχως σοβαρό πολιτικό πρόβλημα έχει η Γερμανία και από κοντά την ακολουθεί η Βρετανία. Ταυτόχρονα η Κίνα επιδεικνύει την παραγωγική, τεχνολογική και αμυντική πρόοδό της, σε χρόνο κατά τον οποίο όλοι οι διεθνείς αναλυτές μιλούν για τον επερχόμενο ασιατικό αιώνα και τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις που προκαλεί η μετατόπιση πλούτου στον παγκόσμιο Νότο, ο οποίος δεν κρύβει πια τις διαθέσεις του να ελευθερωθεί από την εξάρτηση του δολαρίου.

Σε αυτές τις ασταθείς και αβέβαιες οικονομικές συνθήκες και σε καιρό γεωπολιτικών ανακατατάξεων οι κεντρικές τράπεζες, τα ισχυρότερα των sovereign funds και δυναμικά επενδυτικά σχήματα, προβαίνουν μαζικά σε αγορές χρυσού, σαν να αναζητούν αντισταθμίσματα ασφάλειας σε έναν κόσμο ανασφαλή και αβέβαιο. Εχουν ενδιαφέρον σε αυτές τις συνθήκες οι αναθεωρήσεις της Βασιλείας III οι οποίες ευνοούν τη διακράτηση υψηλότερων αποθεμάτων χρυσού. Περιττό να σημειώσουμε ότι η Κίνα μέσω του Χρηματιστηρίου Χρυσού της Σανγκάης πρωταγωνιστεί σε αυτή την έκρηξη αγορών χρυσού.

Κοινή είναι η πεποίθηση ότι ο πυρετός του χρυσού τροφοδοτείται από τη διάχυτη γεωπολιτική αστάθεια, από τις προδιαγραφόμενες ανακατανομές ισχύος, την επιμονή των πληθωριστικών πιέσεων, την ένταση της υπερχρέωσης των κρατών και βεβαίως από τις αντίρροπες πολιτικές στη ζώνη των επιτοκίων. Οσο οι παραπάνω συνθήκες ανισορροπούν και οι κρίσεις εμπιστοσύνης ενισχύονται τόσο θα θεριεύει και ο πυρετός του χρυσού.